24-02-2016, 01:56 PM
(آخرین تغییر در ارسال: 24-02-2016, 06:57 PM توسط MaMi.
دلیل ویرایش: حذف لینک تجاری
)
اخلاق پژوهش چیست و مهم ترین اصول آن کدام است
یکی از مشکلاتی که در جامعه علمی ما مشاهده می شود، مسأله رعایت اصول اخلاقی و حقوق معنوی تألیف است. بسیاری از محققان را می بینیم که با اینکه مدت هاست کار تحقیقاتی و علمی و پژوهشی انجام داده اند، اما هنوز اخلاق و منش و سبک رفتاری که یک محقق باید داشته باشد را آن طور که باید ندارند. مهم است بدانیم که مسأله تحقیق و پژوهش، صرفا یک عمل مکانیکی نیست. تحقیق صرفاً انجام ماشین وار یک فرایندی که از A ما را به B می رساند نیست. در حقیقت پژوهش علمی یک نوع منش و سبک زندگی و طرز تفکر است. وقتی تصمیم می‌گیریم محقق باشیم و کار تحقیقاتی انجام دهیم، در واقع تصمیم گرفته ایم که وارد یک فضا و فرهنگ و شیوه زیست تازه شویم. این خیلی مهم تر از خروجی های تحقیقاتی ماست. ما باید بتوانیم اخلاق پژوهشی را رعایت کنیم. اخلاق پژوهشی به اندازه خود پژوهش اهمیت دارد.
اما اخلاق پژوهشی چیست؟ منظور رعایت مجموعه ای از اصول اخلاقی در فرایند تحقیق و پژوهش می باشد. اصولی که در کل روند اجرای تحقیق، از آغاز گردآوری اطلاعات و انجام بررسی و تحلیل، تا ارائه نتایج تحقیق و نهایتاً انتشار گزارش آن، مباید د نظر قرار گیرد و رعایت آنها بسیار مهم و حیاتی می باشد.
در اخلاق پژوهشی چه چیزهایی مطرح می شود؟ در ادامه به چند مورد از مهم ترین ویژگی هایی که لازم است یک محقق داشته باشد اشاره می کنیم.
۱-اصل تقدم فهم کامل قبل از نقد
این بدان معناست که شخص محقق در زمان نقد یک موضوع یا کتاب یا مقاله، ابتدا متعهد به این باشد که منبع را به خوبی مطالعه کرده و به خوبی بفهمد، او باید بداند که محقق آن اثر چه می خواهد بگوید. پس از آن است که وارد نقد می شود. عدم رعایت این اصل، نشان دهنده این رفتار غیر اخلاقی است که ما نقد می کنیم بدون اینکه اصلاً بدانیم در اثر مورد نظر، چه مطلبی ارائه شده است. این یعنی اینکه ما نقد کرده ایم، اما مسأله ما مسأله ای علمی نبوده است. یک نقد صادقانه نبوده و ما، خودآکاه یا ناخودآگاه، به دنبال چیز دیگری بوده ایم. پس اصل تقدم فهم کامل قبل از نقد، بسیار موضوع مهمی می باشد.
۲- اصل نقد پذیری
در بسیاری مواقع ما به عنوان محقق دیگران را نقد می کنیم و در بسیاری مواقع هم دیگران ما را نقد می کنند. باید ظرفیت پذیرش نقد را داشته باشیم. وقتی ما یک کار علمی انجام داده ایم و آن را به جامعه علمی عرضه کرده ایم، طبعا بسیاری این کار را ارزیابی می کنند و ممکن است در این میان برخی کار ما را بپسندند و برخی هم نپسندند. اگر ما را به صورت علمی و منطقی نقد کردند، خیلی خوب است که این ظرفیت را داشته باشیم که نقدشان را بپذیریم و بفهمیم. سعی کنیم که تا جایی که معتقدیم نقد درست بوده مشکلات را برطرف کنیم و نقد دیگران، باعث خشم و رنجش ما نشود.
۳- اصل قضاوت مستدل
ما ممکن است به عنوان محقق، در مورد بسیاری از مسائل، طرف قضاوت و اظهار نظر قرار بگیریم. ممکن است از ما راجع به مسائل مختلف سوال بپرسند، و گاه در حیطه تخصصی مان، ضرورت دارد درباره یک مساله اظهار نظر کنیم و نظر بدهیم. چه خوب است که وقتی قضاوت می کنیم مستدل قضاوت کنیم. با ارائه استدلال و طرح دقیق مسأله سخن بگوییم. همان طور که وقتی یک کار تحقیقاتی انجام می دهیم لازم می دانیم از همه منابع استفاده می کنیم تا حرف خود را مستدل مطرح کنیم، این روش را باید در عرصه های مختلف هم داشته باشیم. لازم است قضاوت بدون استدلال را پیش نگیریم.
۴- اصل صداقت
صداقت یکی از مهم ترین ویژگی های یک محقق متخلق به اخلاق پژوهشی است. به این معناست که زمانی که من تحقیق انجام می دهم یافته تحقیق خود را به صورت صادقانه استخراج و اعلام کنم. به عنوان مثال، وقتی شروع به تحقیق راجع به موضوعی می کنیم، لازم است که اولاً همه مسائل تحقیق را به صورت کامل و بدون سانسور و ثانیا نتایج تحقیق را بدون قضاوت و پیش داوری و ارزش گذاری ارائه دهیم. این مساله بسیار مهم است که ما به نتیجه واقعی تحقیق مان وفادار باشیم، نتیجه را دستکاری نکنیم و در انتشار نتیجهو دستاوردهای پژوهش مان، مسائلی غیر از مسائل علمی را لحاظ نکنیم. ما تحقیق انجام داده ایم و این تحقیق، ما را به یک یافته خاص رسانیده است، پس باید صادقانه آن یافته را اعلام کنیم.
۵- اصل امانت داری علمی
از مهم ترین مسائل در بحث اخلاق پژوهش، اصل امانت داری علمی است. امانت داری علمی معنی گسترده ای دارد؛ اما به صورت کلی به این معناست که من به عنوان محقق از مجموعه اطلاعات و منابع و داده هایی که از دیگران برای کار خود می گیرم محافظت کنم و آنها را به عنوان امانت هایی در نظر بگیرم که لازم است به وقتش به صاحبان آنها بر گردانم.
یکی از مشکلاتی که در جامعه علمی ما مشاهده می شود، مسأله رعایت اصول اخلاقی و حقوق معنوی تألیف است. بسیاری از محققان را می بینیم که با اینکه مدت هاست کار تحقیقاتی و علمی و پژوهشی انجام داده اند، اما هنوز اخلاق و منش و سبک رفتاری که یک محقق باید داشته باشد را آن طور که باید ندارند. مهم است بدانیم که مسأله تحقیق و پژوهش، صرفا یک عمل مکانیکی نیست. تحقیق صرفاً انجام ماشین وار یک فرایندی که از A ما را به B می رساند نیست. در حقیقت پژوهش علمی یک نوع منش و سبک زندگی و طرز تفکر است. وقتی تصمیم می‌گیریم محقق باشیم و کار تحقیقاتی انجام دهیم، در واقع تصمیم گرفته ایم که وارد یک فضا و فرهنگ و شیوه زیست تازه شویم. این خیلی مهم تر از خروجی های تحقیقاتی ماست. ما باید بتوانیم اخلاق پژوهشی را رعایت کنیم. اخلاق پژوهشی به اندازه خود پژوهش اهمیت دارد.
اما اخلاق پژوهشی چیست؟ منظور رعایت مجموعه ای از اصول اخلاقی در فرایند تحقیق و پژوهش می باشد. اصولی که در کل روند اجرای تحقیق، از آغاز گردآوری اطلاعات و انجام بررسی و تحلیل، تا ارائه نتایج تحقیق و نهایتاً انتشار گزارش آن، مباید د نظر قرار گیرد و رعایت آنها بسیار مهم و حیاتی می باشد.
در اخلاق پژوهشی چه چیزهایی مطرح می شود؟ در ادامه به چند مورد از مهم ترین ویژگی هایی که لازم است یک محقق داشته باشد اشاره می کنیم.
۱-اصل تقدم فهم کامل قبل از نقد
این بدان معناست که شخص محقق در زمان نقد یک موضوع یا کتاب یا مقاله، ابتدا متعهد به این باشد که منبع را به خوبی مطالعه کرده و به خوبی بفهمد، او باید بداند که محقق آن اثر چه می خواهد بگوید. پس از آن است که وارد نقد می شود. عدم رعایت این اصل، نشان دهنده این رفتار غیر اخلاقی است که ما نقد می کنیم بدون اینکه اصلاً بدانیم در اثر مورد نظر، چه مطلبی ارائه شده است. این یعنی اینکه ما نقد کرده ایم، اما مسأله ما مسأله ای علمی نبوده است. یک نقد صادقانه نبوده و ما، خودآکاه یا ناخودآگاه، به دنبال چیز دیگری بوده ایم. پس اصل تقدم فهم کامل قبل از نقد، بسیار موضوع مهمی می باشد.
۲- اصل نقد پذیری
در بسیاری مواقع ما به عنوان محقق دیگران را نقد می کنیم و در بسیاری مواقع هم دیگران ما را نقد می کنند. باید ظرفیت پذیرش نقد را داشته باشیم. وقتی ما یک کار علمی انجام داده ایم و آن را به جامعه علمی عرضه کرده ایم، طبعا بسیاری این کار را ارزیابی می کنند و ممکن است در این میان برخی کار ما را بپسندند و برخی هم نپسندند. اگر ما را به صورت علمی و منطقی نقد کردند، خیلی خوب است که این ظرفیت را داشته باشیم که نقدشان را بپذیریم و بفهمیم. سعی کنیم که تا جایی که معتقدیم نقد درست بوده مشکلات را برطرف کنیم و نقد دیگران، باعث خشم و رنجش ما نشود.
۳- اصل قضاوت مستدل
ما ممکن است به عنوان محقق، در مورد بسیاری از مسائل، طرف قضاوت و اظهار نظر قرار بگیریم. ممکن است از ما راجع به مسائل مختلف سوال بپرسند، و گاه در حیطه تخصصی مان، ضرورت دارد درباره یک مساله اظهار نظر کنیم و نظر بدهیم. چه خوب است که وقتی قضاوت می کنیم مستدل قضاوت کنیم. با ارائه استدلال و طرح دقیق مسأله سخن بگوییم. همان طور که وقتی یک کار تحقیقاتی انجام می دهیم لازم می دانیم از همه منابع استفاده می کنیم تا حرف خود را مستدل مطرح کنیم، این روش را باید در عرصه های مختلف هم داشته باشیم. لازم است قضاوت بدون استدلال را پیش نگیریم.
۴- اصل صداقت
صداقت یکی از مهم ترین ویژگی های یک محقق متخلق به اخلاق پژوهشی است. به این معناست که زمانی که من تحقیق انجام می دهم یافته تحقیق خود را به صورت صادقانه استخراج و اعلام کنم. به عنوان مثال، وقتی شروع به تحقیق راجع به موضوعی می کنیم، لازم است که اولاً همه مسائل تحقیق را به صورت کامل و بدون سانسور و ثانیا نتایج تحقیق را بدون قضاوت و پیش داوری و ارزش گذاری ارائه دهیم. این مساله بسیار مهم است که ما به نتیجه واقعی تحقیق مان وفادار باشیم، نتیجه را دستکاری نکنیم و در انتشار نتیجهو دستاوردهای پژوهش مان، مسائلی غیر از مسائل علمی را لحاظ نکنیم. ما تحقیق انجام داده ایم و این تحقیق، ما را به یک یافته خاص رسانیده است، پس باید صادقانه آن یافته را اعلام کنیم.
۵- اصل امانت داری علمی
از مهم ترین مسائل در بحث اخلاق پژوهش، اصل امانت داری علمی است. امانت داری علمی معنی گسترده ای دارد؛ اما به صورت کلی به این معناست که من به عنوان محقق از مجموعه اطلاعات و منابع و داده هایی که از دیگران برای کار خود می گیرم محافظت کنم و آنها را به عنوان امانت هایی در نظر بگیرم که لازم است به وقتش به صاحبان آنها بر گردانم.
