گذرنامه یک سند هویتی است که هر کشور موظف است به شهروندان و اتباع خود اعطا کند. برای اطلاع بیشتر در زمینه تابعیت و قوانین آن اینجا را ببینید.

گذرنامه در انواع مختلفی وجود دارد:

1. گذرنامه عادی: برای عمومی شهروندان. این گذرنامه توسط پلیس گذرنامه و مهاجرت ایران (از طریق دفاتر پلیس + 10) صادر میشود و اعتباری 5 ساله دارد.
2. گذرنامه خدمت: برای کارمندان سفارت های ایران، دیپلمات ها، سفیران و …
3. گذرنامه سیاسی: برای مسئولین عالیرتبه کشور مانند رییس جمهور، وزرا و …

نکته: در گذشته نوع دیگری از گذرنامه به عنوان گذرنامه زیارتی در ایران وجود داشت که صرفا برای زائرین حج و عتبات عالیات و سوریه و … صادر میگردید. این نوع گذرنامه دیگر صادر نمیشود.

نکته: به جز مراجع قضایی و برخی سازمانهای مشخص شده در قانون، هیچ سازمان یا نهاد دیگری حق ضبط گذرنامه را ندارد.

خانم‌ها و همچنین آقایانی که مشمول انجام خدمت وظیفه عمومی نمی‌باشند (دارای کارت پایان خدمت یا یکی از انواع معافیت‌ها هستند) می‌توانند برای درخواست گذرنامه به همراه مدارک زیر به یکی از دفاتر پلیس +۱۰ مراجعه نمایند:

• ‌ تهیه فرم و پوشه گذرنامه از دفاتر خدمات الکترونيک انتظامي (پليس ۱۰+) و يا مراکز پستي
• پرداخت فیش‌های بانکی مطابق جدول زیر:

• اصل و کپي شناسنامه و کارت ملي
• سه قطعه عکس ۴×۶ جديد و رنگي با زمينه سفيد
• ارائه اصل و کپي کارت پايان خدمت يا معافيت
• اجازه محضری برای بانوان متأهل از سوی همسر

کلیه آقایانی که مشمول خدمت نظام وظیفه هستند، ممنوع الخروج محسوب می‌شوند و امکان دریافت یا تعویض گذرنامه را ندارند. این افراد تنها در صورتی می‌توانند گذرنامه دریافت کرده و از کشور خارج شوند که سازمان نظام وظیفه عمومی به آنها مجوز خروج از کشور را (برای یک بازه زمانی مشخص) اعطا کند. این مجوز به صورت نامه‌ای خواهد بود که سازمان وظیفه عمومی آن را از طریق سیستم اتوماسیون پلیس ایران به پلیس گذرنامه و مهاجرت کشور ارسال خواهد کرد. افراد مشمول با دریافت کپی این نامه و ارائه آن به دفاتر پلیس +۱۰ (به همراه سایر مدارک) می‌توانند گذرنامه دریافت نمایند. در خصوص شرایط و نحوه دریافت این مجوز در ادامه بحث خواهد گردید.

نکته
مشمولانی که به روش فوق گذرنامه دریافت می‌کنند، پس از بازگشت به کشور می‌توانند این گذرنامه را نزد خود نگهدارند و سازمان نظام وظیفه گذرنامه آنها را ضبط نخواهد کرد.

برای اطلاعات دقیق تر می‌توانید به وب سایت پلیس ایران مراجعه نمایید.

سازمان نظام وظیفه ی عمومی، تحت شرایط خاصی اقدام به صدور معافیت سربازی می کند. که در ادامه به توضیح انواع آن و نحوه ی اقدام آن می پردازیم

طبق آیین نامه ی معافیت پزشکی، در صورت وجود بیماری یا نقص عضوی که در این دفترچه وجود دارد، فرد می تواند درخواست معافیت کند و با برسسی سازمان مربوطه، در صورت تایید صلاحیت این فرد، معافیت دائم او تایید و کارتی مبنی بر معافیت دائم پزشکی آن فرد صادر می شود. لازم به ذکر است که این معافیت فقط در زمان صلح معتبر است.

همچنین در صورت کهولت سن والدین و ناتوانی این افراد و تحت شرایطی شما می توانید کفیل والدین خود شوید و از خدمت سربازی معاف شوید.

اصولا هر شخص برای خروج از کشور محل اقامت خود و وارد شدن به کشور مقصد، نیازمند آن است که:

1. دارای گذرنامه معتبر باشد.
2. به لحاظ قوانین کشور مبدا، اجازه خروج از کشور را داشته باشد(ممنوع الخروج نباشد).
3. ویزا یا اقامت کشور مقصد را داشته باشد. برای اطلاع بیشتر در زمینه ویزا (روادید) اینجا را ببینید.

نکات مهم:

• افرادی که به هر دلیلی ممنوع الخروج هستند، امکان دریافت یا تعویض گذرنامه را ندارند. گذرنامه این افراد در صورت اقدام به خروج از در مرزهای کشور ضبط می‌شود.
• ممنوع الخروج شدن در موارد مختلفی مانند بدهی مالیاتی، مسائل حقوقی، خدمت در نیروهای مسلح و .. ممکن است رخ دهد که در مورد آن در آینده اطلاع لازم ارائه خواهد گردید.
• برای انجام هر کار (درخواست ویزا، اقامت و ..) در سفارت‌های کشورهای مختلف، نیاز به گذرنامه معتبر دارید.

مجوز خروج از کشور برای مشمولین، به یکی از روش‌های زیر امکان پذیر خواهد بود:

1. خروج از کشور به منظور ادامه تحصیل
2. خروج از کشور به منظور سفرهای مطالعاتی
3. خروج از کشور به منظور سفرهای علمی (مانند کنفرانس، سمینار و همایش و ..)
4. خروج از کشور به منظور سفرهای نیمه علمی (مانند امتحان زبان و GRE و ..)
5. خروج از کشور به منظور سفرهای سیاحتی و تفریحی
6. خروج از کشور به منظور سفرهای زیارتی (صرفا به مقصد کشورهای عراق یا عربستان)
7. خروج از کشور به منظور درمان و مداوای بیماری
8. خروج از کشور به منظور مسابقات ورزشی

برای استفاده از معافیت تحصیلی جهت خروج از کشور به یکی از موارد زیر نیاز خواهید داشت:

• نامه پذیرش از دانشگاه مقصد که ابتدا به تائید وزارت علوم و سپس تائید نظام وظیفه رسیده باشد.
• گواهی اشتغال به تحصیل در دانشگاه‌های داخل (برای خروج موقت از قبیل شرکت در امتحان، مصاحبه برای ویزا و …)

جهت دریافت گذرنامه از طریق ارائه نامه پذیرش در دانشگاه مقصد باید مراحل زیر را طی کرد:

1. ارائه نامه پذیرش به وزارت علوم جهت تائید و ممهور نمودن
2. مراجعه به حوزه نظام وظیفه استان و دریافت معرفی نامه نظام وظیفه به بانک برای ضمانت نامه
3. مراجعه به شعبه بانک مورد نظر و اخذ ضمانت نامه
4. مراجعه به حوزه نظام وظیفه همراه با ضمانت نامه بانکی
5. مراجعه به پلیس +۱۰ و درخواست صدور گذرنامه

لازم به ذکر است که شما حتی در دوران سربازی نیز قادر خواهید بود، از طریق روش فوق، از کشور خارج شوید.

جهت دریافت گواهی موقت خروج در حین تحصیل باید مراحل زیر را طی کرد:

1. نامه اشتغال به تحصیل (با ذکر بازه زمانی خروج مشمول)
2. مراجعه به حوزه نظام وظیفه استان و دریافت معرفی نامه نظام وظیفه به بانک برای ضمانت نامه
3. مراجعه به شعبه بانک مورد نظر و اخذ ضمانت نامه
4. مراجعه به حوزه نظام وظیفه همراه با ضمانت نامه بانکی
5. مراجعه به پلیس +۱۰ و درخواست صدور گذرنامه

برای دریافت این مجوز نیازمند انجام مراحل زیر هستید:

1. مشخص کردن وضعیت تحصیلی
   1. اگر دانشجو هستید: ارائه گواهی اشتغال به تحصیل
   2. اگر فارغ التحصیل هستید و در شش ماهه اول فرجه فارغ التحصیلی هستید: ارائه نامه معرفی دانشجو به نظام وظیفه
   3. اگر فارغ التحصیل هستید و در شش ماهه دوم فرجه فارغ التحصیلی هستید: ارسال دفترچه اعزام به خدمت و دریافت برگه سبز اعزام به خدمت و ارائه آن در صورتی می‌توانید از کشور خارج شوید که تا تاریخ اعزام یک ماه باقی مانده باشد)
2. مراجعه به حوزه نظام وظیفه استان و دریافت پوشه مربوط به سفرهای تفریحی و تکمیل فرم‌های موجود
3. مراجعه به بانک برای دریافت ضمانت نامه
4. ارائه ضمانت نامه و سایر مدارک به نظام وظیفه
   در پایان این مرحله مجوز خروج از کشور شما در بازه زمانی که درخواست کرده‌اید صادر می‌شود.
5. ثبت مجوز در اداره گذرنامه
   • در صورتی که گذرنامه ندارید، با دریافت پرینت نامه مجوز خروج و آماده کردن سایر مدارک لازم به دفاتر پلیس +۱۰ مراجعه می‌کنید تا برای شما گذرنامه صادر شود.
   • در صورتی که گذرنامه دارید، با اصل گذرنامه به اداره گذرنامه استان خود مراجعه میکند تا مجوز خروج شما در سیستم گذرنامه پلیس ثبت شود.

لازم به ذکر است که مبلغ وثیقه مورد نیاز برای خروج از کشور، با توجه به کشور مقصد و هدف از سفر به صورت زیر متغییر خواهد بود:

• سفرهای علمی: ۵ ميليون تومان
• سفرهای غير علمی(سیاحتی): ۱۵ ميليون تومان
• سفرهای نيمه علمی: ۸ ميليون تومان
• سفرهای مطالعاتی: ۵ ميليون تومان
• سفرهای زيارتی (صرفا عراق وعربستان): ۲ میلیون تومان
• سفر به سوريه: ۱۵ ميليون تومان
• دوره‌های مشترك: ۱۵ ميليون تومان